ప్రయత్నిస్తేనే ప్రగతిపధం.

ఉదయం పద్మ (చాకలామె) బట్టలు ఉతుకుతూ- అమ్మా! దగ్గర సంబంధమని, నేనేదో సుఖపడిపోతానని పెళ్లి చేశారమ్మ మా అమ్మా నాన్నలు. కానీ, పొద్దు కుంకితే చాలమ్మా, తాగేసి వచ్చి నానా రగడ చేస్తాడమ్మ. తాగనంతసేపు మంచోడే, తాగితేనే రాక్షసుడు, ఉట్టి అధముడమ్మ............అని బాధగా చెప్పగా -
నీవే మంచిగా, నెమ్మదిగా, ప్రేమగా చెప్తుండు, త్రాగుడు మానేయమని. మారేంతవరకు సహనంగా ప్రయత్నించు....... తప్పకుండా మారతాడు అని కాస్తంత దైర్యం చెప్తూ అన్నాను.

నిజమే! మనిషి యొక్క స్వాభావిక గుణకర్మల బట్టి పెద్దలు మానవులును మూడు విధములుగా పేర్కొన్నారు - ఉత్తములు, మధ్యమములు, అధమములుగా!

ఉత్తములు:-  లోకహితార్ధమే నిష్కామభావంతో వేదవిహిత స్వధర్మ కర్తవ్య కర్మలను ఆచరిస్తూ, నిశ్చయాత్మక బుద్ధితో స్థితప్రజ్ఞులై, విషయాసక్తి లేనివారై, అహంకార మమకార రహితులై, సకలభూతములయందు సర్వేశ్వరున్నే కాంచుచూ, నిత్య ఆనందమయులై ఉంటారు.
మధ్యములు:- సంసార బద్ధులై, స్వభావము బట్టి కర్మలను ఆచరిస్తూ, ప్రాపంచిక వ్యవహారంలతో బంధనములు ఏర్పరచుకొని కొంతకాలం గడిపినను క్రమేపి సంస్కార ఫలితంగా దైవమునందు భక్తి కలిగి, సకల భూతములయెడ స్నేహం, ప్రేమ, దయను కలిగియుండి అహంకార రహితులై, క్షమాశీలురై, సుఖదుఃఖముల ప్రాప్తియందు సమత్వం కలవారై, రాగద్వేషాలకు లోనుకాకుండా మోహరహితులై, పరమాత్మయందు భక్తిప్రపత్తులతో దాన యజ్ఞయాగాది వంటి శుభకర్మలను ఆచరిస్తూ, సజ్జనులతో సద్గోష్టి జరుపుతూ సంతుష్టులై ఉంటారు.

 అధమములు:- అహంకారం, మూర్ఖం, గర్వం, దర్పం కలిగి కామ క్రోధ లోభ పరాయణులై, దయారహితులై, అన్యాయధనార్జనాపరులై, మోహజాలమందు చిక్కుకొని అపవిత్రులై ఉందురు. డాంభికమైన ఆడంబరాలు కొరకై  దానయజ్ఞాది కర్మలు ఆచరిస్తూ, స్వార్ధపరులై ఉంటారు.
ఎవరైనా సరే, త్రికరణశుద్ధితో ప్రయత్నిస్తే ప్రగతిపధంవైపు పయనించగలరు.
 
ఇక పారమార్ధిక కోణంలో వీరిని నిత్యులు, ముక్తులు, బద్ధులని ఆధ్యాత్మికవేత్తలు పేర్కొన్నారు. నిత్యులు:- జన్మతః మహాత్ములుగా పుట్టి, బాల్యంలో కూడా యే అపరాధములు నెరుగక, స్వాచార్యుని వలె సత్యము నెరిగి, ఎల్లప్పుడూ ఆత్మభావమున ఉండువారు నిత్యులు. వీరు పరమానందమయులు. నిత్య భక్తమయులు. ఇందుకు ఉదాహరణము ప్రహ్లాదుడు.

ముక్తులు:- పుట్టుకతో సామాన్యుడిగా యుండి, సంస్కారఫలితంగా తన స్వంత ఆలోచన వలననో, లేక ఇతరుల ప్రభావం వలననో, ఆచార్యుని వాత్సల్యముననో, భక్తి ప్రపత్తులవలననో సంసార వ్యసన బంధములనుండి మానసికంగా బయటపడి, అరిషడ్వర్గముల నుండి విముక్తుడై, అన్నింటా సంస్కరింపబడినవాడై దేహాత్మభావనను వీడి సత్పురుషుడిగా మారి, ఆత్మభావమునకు వచ్చువారు ముక్తులు. ఇందుకు వాల్మీకి ఉదాహరణ.

బద్ధులు:- సంసారమున చిక్కుకొని, వ్యసనాలు, అరిషడ్వర్గములకు లొంగిపోయి, వానినుండి బయటపడలేక, పరమాత్మ విషయం పూర్తిగా నెరుగక, పాపులుగానే కడపటివరకు జీవించువారు బద్ధులు. మహిరావణుడు ఉదాహరణ.
ఎవరైనా సరే, చిత్తశుద్ధితో ప్రయత్నిస్తే పరమాత్మను కాంచగలరు.