మానసాది తీర్ధములు

 

 

 'ఏతే భౌమామ్మయా యజ్ఞాః తీర్ధ రూపేణ నిర్మితాః'
తీర్ధాలు భూమి మీద జలమయమైన యజ్ఞాలు. అందుచే బ్రహ్మదేవుడు వీటిని సృష్టించాడు. 

ఐతే ఈ తీర్ధస్నానముల వలన లభించేది కాస్తంత పుణ్యం, పరమాత్మునిపై భక్తిభావం. అంతేకాని ఇవి సంపూర్ణముగా మానవుణ్ణి తరింపజేయవన్నది పెద్దల అభిమతం. 

కరములందు నమరు గంగాధరునిబట్టి 

తీర్ధములకుబోయి తిరుగుచుండ్రు

వెన్నబట్టి నెయ్యి వెదికినచందంబు 

విశ్వదాభిరామ వినురవేమ !

చేతిలో వెన్న పెట్టుకొని నేతికోసం వెదుకుచున్నట్లుగా, చేతిలో పరమాత్మను పెట్టుకొని తీర్ధాలకు తిరుగుతూ ఉంటారు. అంటే అంతర్యామి అంతరంగమునే ఉండగా  అది గ్రహించక ఎక్కడో తీర్ధక్షేత్రాలలోనే పరమాత్ముడు ఉన్నాడని భావించడం తగదని అర్ధం.

కాశిబోదు ననుచు గడకట్టగానేల

వాసితీర్ధములను వగవనేల

దోసకారికెట్లు దొరకురా యాకాశి

విశ్వధాబిరామ వినురవేమ !

కాశీకి వెళ్ళాలని తీర్దాలు చూడాలని విచారించటం ఎందుకు? దోషకారికెట్లు పుణ్యం లభిస్తుంది? అంటే మోక్షమనేది పుణ్యకార్యాలు చిత్తశుద్ధితో చేయడంవలన వస్తుంది కానీ తీర్ధయాత్రలు చేయడంవలన కాదు.

నీళ్ళ మునుగువాడు నిర్మలాత్ముడు కాడు

పూర్ణమైన ముక్తి పొందలేడు

నీరుకోడి యెపుడు నీళ్ళను మున్గదా 

విశ్వదాభిరామ వినురవేమ !

నీళ్ళలో మునిగి స్నానాలు, తపస్సు చేస్తున్నంతమాత్రమున నిర్మలాత్మనుకానీ, పరిపూర్ణ ముక్తినికాని పొందలేరు. నీటికోడి ఎప్పుడూ నీళ్ళలోనే ఉంటుంది, అంతమాత్రమున అది మోక్షమును పొందినట్లు అవుతుందా?

మానసేష్వపి తీర్దేషు యో నరస్స్నాతి బాహ్యకే 

జలే న హి భవే చ్చుద్దో యధా మాండూక కచ్చపౌ

మనశుద్ధిలేక బాహ్యతీర్ధములయందు స్నానంచేయువారు శరీరమలినమును కడిగివేయుటచేత ఎంతమాత్రమూ పరిశుద్ధులు కారు. నిరంతరం నీటియందు యుండు కప్ప, తాబేలు మొదలగువానివలె శుద్ధులు కాలేరు.

అడవి తిరుగ లేదు అకసమున లేదు

అవని తీర్ధయాత్రలందులే 

ఒడలుకుద్దిచేసి ఒడయని జూడరా 

విశ్వదాభిరామ వినురవేమ !

భగవంతునికోసం అడవులలోనూ, ఆకాశంలోనూ, తీర్ధయాత్రలు చేయడంలోనూ తెలుసుకోలేరు. శరీరాన్ని కుదుట పరచుకొని పరమేశ్వరుణ్ణి పరికించాలి. అంటే భగవంతునికై ఎక్కడెక్కడో తిరగనవసరంలేదు, ఉన్నచోటనే మనస్సుని కుదుట పరచుకుంటే పరమాత్ముడుని చూడగలరు.

తిరిగితిరిగి నరుడు మరులుకొనుటేగాక

అందువలననేమి యాశ గలుగు

నంతరాత్మ నిలుపునతడే పో బ్రహ్మంబు 

విశ్వదాభిరామ వినురవేమ !

బ్రహ్మజ్ఞానం సంపాదించాలని నరుడు తీర్ధయాత్రలు చేయడంవలన శ్రమ మిగులుతుంది గానీ జ్ఞానోదయం కలుగుతుందన్న ఆశ లేదు. అంతరాత్మయందు దృష్టిని నిలిపినపుడే బ్రహ్మజ్ఞానం కలుగుతుంది. అతడే బ్రహ్మ అవుతాడు.

తీర్ధములయందు స్నానమాచరించిన చాలు తరించిదురు అన్న మహర్షుల వాక్యములకు అసలర్ధం ఏమిటంటే -

  
తరింపజేయునదే తీర్ధం. దేనివలన జననమరణ భయంకరమగు భవసాగరం తరింప బడునో, దానికే తీర్ధమని అందురు. అయితే అటువంటి పరమగతిని అందిచ్చే  తీర్ధంలు ఏవీ? ఎక్కడ ఉన్నాయంటే -

 మానసా న్యపి తీర్ధాని వక్ష్యామి శృణు పార్ధివ /

యేషు సంయజ్నరః స్నాత్వా ప్రయాతి పరమాం గతిమ్ //

సత్యం తీర్ధం క్షమా తీర్ధం తీర్ధ మింద్రియ నిగ్రహః /

సర్వభూతదయా తీర్ధం తీర్ధమార్జవ మేవ చ //

దానం తీర్ధం దమస్తీర్ధం సంతోషస్తృప్తి రేవ చ /

బ్రహ్మచర్యం పరం తీర్ధ మక్రోధ స్తీర్ధముచ్యతే //

మనశ్శుద్ది: పరం తీర్ధం తపస్తీర్ధ మనుత్తమమ్ /

ఆచార్యోపాసనం తీర్ధం శౌచం తీర్ధ మనుత్తమమ్ //

వైరాగ్యం పరమం తీర్ధ మసక్తం విషయేషు చ  

సుతీర్ధం సమచిత్తత్వం తీర్ధమాత్మని దర్శనమ్ 

సత్సంగతి: పరం తీర్ధం  తీర్ధాన ముత్తమోత్తమమ్ 

 

(సత్యం పలుకుట, క్షమ, ఇంద్రియ నిగ్రహం, సమస్త ప్రాణులయందు దయకలిగియుండుట, ఆర్జవం, దానం, దమం, సంతోషం, తృప్తి, బ్రహ్మచర్యం, అహింస, అక్రోధం, మనశుద్ధి, తపస్సు, ఆచార్యోపాసనము, శౌచం, వైరాగ్యం, విషయవిరక్తి, సమచిత్తత్వం, ఆత్మనిదర్శనం ఇవన్నియూ సుతీర్ధములు).

ఈ సద్గుణ సంపన్నత సర్వతీర్ధాల స్వరూపములు కావున ఇవియే సుతీర్ధములనబడును. ఈ దైవీగుణ తీర్ధాలకై హిమాలయ గుహల్లోకి వెళ్ళనవసరం లేదు, సప్తసముద్రాలలో ఈదనవసరం లేదు, పర్వతశిఖరాలపైకి పయనించనవసరం లేదు, అరణ్యాలులో తపస్సు చేయనవసరం లేదు.  బాహ్యమున వీటికి అన్వేషించనవసరం లేదు. ఇవన్నీ మన సహజగుణాలు. ఇవన్నీ అంతరంగమున అంతర్లీనంగా ప్రవహిస్తున్న జీవధారలు. దైనందిక వ్యవహారాల్లో సదా దైవచింతనలో ఉండి సాధనద్వార ఈ సద్గుణములను పల్లవింపజేస్తే ఎల్లలూ, ఆనకట్టలు లేని చైతన్యగంగాధారలో మునకలేయవచ్చు, పరమపావనం కావచ్చు.

అతోన్యధా వర్తమానః కోటి సంవత్సరావధి 

గంగాజల నిమగ్నోపి నైవ శుద్ధ్యాత్కదాచన

ఈ తీర్ధములయందు కాక మానవుడు కోటిసంవత్సరములు అనగా అనేక సంవత్సరములు బ్రతికి యుండి గంగాజలమందు ప్రతిదినమును మునకలు వేసినను ఎంతమాత్రమును పరిశుద్దుడు కానేరడు.

 

'చేతస్సు నిర్మలో తీర్ధం'  నిర్మలమైన చిత్తమే తీర్ధస్వరూపం.
ఈ సద్గుణములతో అంతరంగం శుద్ధమైన దశలో హృదయమే నిర్మలమైన పవిత్ర గంగాది పుణ్యతీర్ధములుగా మారి ఆంతర్యంలో ప్రవహించి తరింపజేస్తాయి. 

'జ్ఞానమేవ పరం తీర్ధం' జ్ఞానమే ముఖ్యమైన తీర్ధం. భక్తిశ్రద్ధలుగల భావనాత్మకంబైన సద్గుణధ్యానయోగ సిద్ధంబగు జ్ఞానమే ఫలంకరంబైన తీర్ధంబగును.

ఆత్మానుభవజ్ఞానం అగు తీర్ధంనందు స్నానం చేసినవారే ముక్తిపొందుదురు. (ఉపనిషత్సార రత్నావళి)